Gisteren heb ik de vraag behandeld of je een bestelling mag annuleren voor ontvangst van het product. Vandaag wil ik bespreken of een webwinkel annuleringskosten mag hanteren als je een bestelling voor ontvangst annuleert. Via Tweakers kwam ik namelijk een webshop tegen die het wel erg bont maakt. Trendy Computers hanteert momenteel de volgende algemene voorwaarde:
In geval van annulering door de klant worden annuleringskosten van € 19,99 per artikel in rekening gebracht.
Even afgezien van de vraag of de algemene voorwaarden wel correct ter hand zijn gesteld is deze algemene voorwaarde op het eerste gezicht buitenproportioneel. Deze webshop verkoopt voornamelijk PC-onderdelen en randapparatuur. Als ze bijvoorbeeld een dienst of op maat gemaakte producten (zoals bijvoorbeeld keukens en gordijnen) leverden, dan kan ik nog wel ergens begrijpen dat men annuleringskosten rekent. Maar als je bijvoorbeeld een bestelling van meerdere kabels annuleert dan is het natuurlijk buitenproportioneel dat men € 19,99 per kabel in rekening brengt voor het annuleren. Zeker als je bedenkt dat je zodra de bestelling is afgeleverd op grond van artikel 6:230o BW in verbinding met artikel 6:230r BW de overeenkomst kan ontbinden en daarbij het gehele aankoopbedrag inclusief de leveringskosten terug moet krijgen.
Uit overweging 40 van Richtlijn 2011/83/EU volgt ook dat de consument voor ontvangst van de goederen de mogelijkheid dient te hebben om zijn herroepingsrecht uit te oefenen:
Bij verkoopovereenkomsten dient de herroepingstermijn te verstrijken 14 dagen na de dag waarop de consument of een door hem aangewezen derde partij, die niet de vervoerder is, de goederen fysiek in bezit heeft gekregen. Bovendien dient de consument de mogelijkheid te hebben zijn herroepingsrecht uit te oefenen voordat hij de goederen fysiek in bezit krijgt.
Je zou dus heel goed kunnen stellen dat annuleren voor de levering dezelfde gevolgen moet hebben als ontbinden na de levering. De webwinkel had op grond van artikel 6:230s lid 6 BW geen vergoeding mogen berekenen als de consument de overeenkomst na ontvangst van de zaak had ontbonden, dus het zou onlogisch zijn als de webwinkel wel een vergoeding in rekening mag brengen als het product nog niet is verzonden.
6. De consument is niet aansprakelijk noch enige kosten verschuldigd door de uitoefening van zijn recht van ontbinding, onverminderd het bepaalde in lid 3, alsmede artikel 230r lid 3.
Dit artikel is op grond van artikel 6:230i BW dwingend recht zodat hiervan niet ten nadele van de consument kan worden afgeweken. En anders is de bepaling van de annuleringskosten in dit geval onredelijk bezwarend waardoor deze bepaling vernietigd kan worden.
Onredelijk bezwarend
Artikel 6:237 aanhef en sub i BW (de grijze lijst) bepaalt dat een beding waarin een vergoeding wordt gevraagd voor het beëindigen van de overeenkomst wordt vermoed onredelijk bezwarend te zijn, tenzij het gaat om een redelijke vergoeding voor verlies of gederfde winst:
Bij een overeenkomst tussen een gebruiker en een wederpartij, natuurlijk persoon, die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf, wordt vermoed onredelijk bezwarend te zijn een in de algemene voorwaarden voorkomend beding
i) dat voor het geval de overeenkomst wordt beëindigd anders dan op grond van het feit dat de wederpartij in de nakoming van haar verbintenis is tekort geschoten, de wederpartij verplicht een geldsom te betalen, behoudens voor zover het betreft een redelijke vergoeding voor door de gebruiker geleden verlies of gederfde winst;
Een standaardbedrag van € 19,99 per artikel lijkt mij beslist geen redelijke vergoeding voor door de gebruiker geleden verlies of gederfde winst. Persoonlijk lijkt mij dat de webwinkel een geleden verlies van € 19,99 per artikel niet hard kan maken. In dat geval kan de consument het beding vernietigen op grond van artikel 6:233 sub a BW in verbinding met artikel 6:237 sub i BW. Zeker als er nog geen aanvang is gemaakt met het uitvoeren van de overeenkomst kan het geleden verlies door annulering nooit hoog zijn. Bij een elektronicazaak als deze ben ik zelfs geneigd te zeggen dat er helemaal geen verlies kan worden doorberekend aan de consument. Voor zover er al sprake is van verlies, is dit naar mijn idee toch duidelijk iets wat onder het bedrijfsrisico valt.
In andere gevallen hangt het af van de omstandigheden van het geval of annuleringkosten onredelijk bezwarend zijn. Een aantal voorbeelden:
Gerechtshof Arnhem over een zaak die 30% annuleringskosten rekent voor keukens:
Aldus heeft Keukenconcurrent niet voldaan aan haar uit de formulering van artikel 6:237, aanhef en onder i BW voortvloeiende stelplicht met betrekking tot de redelijkheid van de vergoeding voor de door haar geleden verlies of gederfde winst, zodat het in die bepaling in beginsel neergelegde vermoeden van onredelijke bezwarendheid overeind blijft. Zij heeft voorts ook niets gesteld ter (verdere) ontkrachting van dat vermoeden. De conclusie moet daarom zijn […] dat het beding als onredelijk bezwarend moet worden aangemerkt. Het verweer van [appellant] strekkende tot vernietiging van het annuleringskostenbeding is dus gegrond.
Rechtbank Rotterdam over 30% annuleringskosten voor een badkamer:
Tegen de achtergrond van het feit dat de badkamer pas in augustus 2007 zou worden afgeleverd, valt – zonder nadere onderbouwing die ontbreekt – niet in te zien dat [eiseres] begin 2007 ter zake al “personeelskosten, huisvestingskosten, advertentie- en reclamekosten, dekkingsbijdrage showroomsanitair” heeft gemaakt. Derhalve is niet komen vast te staan dat het door [eiseres] gevorderde percentage van 30% van de koopsom een redelijke vergoeding voor door de annulering geleden verlies of gederfde winst is, zodat artikel 12 van de CBW-voorwaarden onredelijk bezwarend wordt geacht.
Gerechtshof ‘s-Gravenhage over annuleringskosten bij een opleiding:
[…] maar het annuleringsbeding wordt slechts genoemd in de algemene voorwaarden, die alleen op het aanmeldingsformulier zijn vermeld. Het hof acht het onvoldoende dat op een voor een aanmelder zo belangrijk aspect van zijn aanmelding alleen op deze manier de aandacht wordt gevestigd. In dit verband is tevens nog van belang dat de algemene voorwaarden in een minieme lettergrootte en slecht leesbaar zijn afgedrukt. […]
4.3.6 Deze omstandigheden te zamen genomen voeren het hof tot de conclusie dat [geïntimeerde] zich met vrucht op het standpunt kan stellen dat het annuleringsbeding jegens hem als onredelijk bezwarend moet worden aangemerkt. Zijn op artikel 6:233 sub a BW gestoelde beroep op vernietiging daarvan is daarom door de rechtbank terecht aanvaard.
Deze drie uitspraken geven allemaal aan dat in de gegeven omstandigheden de (hoogte van de) annuleringskosten onredelijk bezwarend zijn. Er zijn echter ook uitspraken te vinden waarin de rechter van oordeel is dat annuleringskosten niet onredelijk bezwarend zijn zoals in deze uitspraak van rechtbank ‘s-Hertogenbosch:
4.5. Gedaagde heeft geen antwoordakte ingediend en zij heeft derhalve de specificatie van eiseres niet weersproken. Nu eiseres op grond van haar algemene voorwaarden, artikel 6 lid 1 sub d, annuleringskosten ter hoogte van 50% van de aanvankelijk overeengekomen cursusprijs, bij gedaagde in rekening kan brengen en eiseres voorts aannemelijk heeft gemaakt dat zij ook daadwerkelijk schade heeft geleden, wijst de kantonrechter de vordering tot een bedrag van € 482,58 toe.
Toch blijkt uit deze en vele andere uitspraken dat de kans best groot is dat de rechter hoge annuleringskosten al snel als onredelijk bezwarend beschouwt. De winkel moet daarnaast ook aannemelijk kunnen maken dat ze de gestelde schade daadwerkelijk heeft geleden. De weg van een onredelijk bezwarend beding zal voorts voornamelijk worden bewandeld in gevallen waarbij men op grond van artikel 6:230p BW geen herroepingsrecht kan uitoefenen. In geval van een bestelling bij een webwinkel die geprefabriceerde elektronica verkoopt lijkt mij dat volstaan kan worden met een beroep op artikel 6:230s lid 6 BW. Niettemin blijft het onverstandig om bij webwinkels te bestellen die zulke hoge annuleringskosten hanteren. Ze verrekenen deze annuleringskosten meestal onterecht met de teruggave van het bestelbedrag waardoor het lastig wordt om je geld nog terug te krijgen.
