Via Tweakers kwam ik een interessant artikel van Nieuwsblad.be tegen over dat de Belgian Anti-piracy Federation (BAF) een schadevergoeding van bijna 40.000 euro eist van een Belgische man omdat hij voor zijn kinderen uit illegale bron films en muziek downloadde. BAF eist van hem 37.714 euro voor 253 illegale films, 64 computergames en 22.000 muziekbestanden. In het artikel van Nieuwsblad.be staat dat BAF daarbij uit gaat van een euro per muziekbestand, 15 euro voor een illegaal gedownloade film en 60 euro voor een illegaal gedownloade film die ook nog eens op een cd of dvd gebrand is. Volgens datanews ligt de zaak wat genuanceerder en zou de aangeklaagde man ook hebben verspreid.
Op de site van BAF is overigens te lezen welke bedrijven er allemaal bij ze zijn aangesloten. Hier staat onder meer The Walt Disney Studio’s Belgium bij. Vandaar dat er door de media wordt benadrukt dat de schadevergoeding onder meer gaat over het downloaden van Disney-klassiekers zoals Doornroosje, 101 Dalmatiërs, Bambi en de Leeuwenkoning. In dit artikel wil ik echter gaan bekijken hoe deze situatie theoretisch vermoedelijk uit zou pakken volgens Nederlands recht.
Hoe hoog is de schade bij downloaden uit illegale bron?
Nu downloaden uit illegale bron in Nederland niet langer gerechtvaardigd kan worden door de thuiskopieheffing (zie Zaak C-435/12, ACI Adam BV e.a. tegen Stichting de Thuiskopie) ligt het idee van het aanpakken van downloaders niet meer ver weg (Hoewel Brein geloof ik heeft aangegeven niet achter individuele downloaders aan te zullen gaan en dat dat o.g.v. art. 3:305a lid 3 BW ook vrij zinloos zou zijn, maar individuele auteursrechthebbenden zouden dit wel kunnen doen.). De vraag is echter wat een reële schadevergoeding zou zijn. Men kan wel van alles eisen, maar dat betekent niet dat het ook daadwerkelijk wordt toegewezen.
De berekening van de schadevergoeding kan erg lastig zijn, met name wanneer het gaat om auteursrechten. Gelukkig kent Nederland geen “Copyright math” die kan leiden tot een iPod die 8 miljard waard is. In Nederland worden er in het civiele recht geen punitieve schadevergoedingen toegekend. Dat betekent dat alleen de daadwerkelijk geleden schade voor vergoeding in aanmerking komt en bijvoorbeeld niet een extra bedrag als ‘boete’ ter afschrikking om toekomstige inbreuken te voorkomen.
Bij een inbreuk op auteursrechten komt dus de vermogensschade voor vergoeding in aanmerking. Vermogensschade omvat zowel geleden verlies als gederfde winst (art. 6:96 BW), maar wat is precies de gederfde winst bij een auteursrechtinbreuk?
Wat is de gederfde winst bij het downloaden?
Zoals eerder gezegd rekent BAF een euro per muziekbestand, 15 euro voor een illegaal gedownloade film en 60 euro voor een illegaal gedownloade film die ook nog eens op een cd of dvd gebrand is. De vraag is echter of dit wel reëel is. Het kan zo zijn dat een recente film 15 euro in de winkel kost, maar de winkelprijs is natuurlijk niet de daadwerkelijk geleden schade van de maker van de film. De winkelprijs is immers de omzet van een derde partij en dus geen gederfde winst voor de maker. Als de maker de verspreider al met succes heeft aangesproken, dan kan je je trouwens afvragen of de maker überhaupt nog schade heeft. Stel bijvoorbeeld dat site A een foto van auteur B gebruikt zonder toestemming. Normaal gesproken vraagt auteur B voor het gebruik van deze foto op een site een licentievergoeding voor een bepaald vast bedrag. Auteur B spreekt site A vervolgens aan waarna site A de licentievergoeding betaalt (en eventuele andere kosten) waardoor de schade van auteur B is vergoed. Maar het kan zo zijn dat de bezoekers van site A de foto hebben opgeslagen voordat deze werd verwijderd. Even afgezien van het feit dat het vrijwel onmogelijk is vast te stellen welke bezoekers de foto hebben gedownload, zal auteur B naar mijn idee de downloaders van de foto niet kunnen aanspreken. Het verschil is hier natuurlijk wel dat bij de eerste zaak over het verspreiden van de films en muziekbestanden de auteursrechthebbenden waarschijnlijk nooit toestemming zouden hebben verleend aan die sites om hun films en muziek te verspreiden terwijl er bij de casus over de foto wel sprake is van een standaardvergoeding voor een licentie. Daarnaast bestaan er ook geen doorgaans gehanteerde licentietarieven voor het mogen bekijken van een foto terwijl het wel normaal is dat iemand betaalt om een film te mogen bekijken of muziek te luisteren.
Per nummer of per album?
Los daarvan lijdt de maker van de film of muziekbestand over het algemeen geen euro per muziekbestand en 15 euro per film schade. Als we een schatting zouden maken van de schade dan bedraagt die hooguit wat ze aan hun afnemers berekenen en dat zal doorgaans veel lager uitkomen. Gezien de hoeveelheid gedownloade nummers van 22.000 lijkt het aannemelijk dat er met name (een collectie van) albums zijn gedownload. Het lijkt dan niet voor de hand liggend om per nummer een schadevergoeding te eisen aangezien een album met bijvoorbeeld ongeveer 15 nummers goedkoper is dan dezelfde nummers los. Iets vergelijkbaars was ook te zien in de zaak van Energy Intelligence Group tegen ABN-AMRO. In deze zaak had een medewerker van de bank twee uitgaven van de eiser per e-mail doorgestuurd naar 12 andere medewerkers terwijl er maar een abonnement was afgenomen voor één persoon. Energy Intelligence Group eiste vervolgens een schadevergoeding per artikel van deze twee uitgaven. De twee uitgaven bevatten in totaal 54 artikelen waardoor dit neer kwam op een bedrag van 15.552 dollar (54 x een schadevergoeding van 24 dollar per artikel vermenigvuldigd met 12 omdat het naar 12 medewerkers was gestuurd). De rechtbank ging echter niet mee met deze berekening en oordeelde dat de prijs per uitgave tegen abonnementsprijzen gehanteerd diende te worden:
Mede gelet op het door ABN AMRO toegelichte belang van de uitgaven voor de werkzaamheden van die afdeling, het feit dat voor [A] reeds digitale abonnementen waren afgesloten en het relatieve prijsverschil tussen abonnementen en wekelijkse losse uitgaven, ligt niet voor de hand dat Fortis voor de desbetreffende medewerkers steeds losse uitgaven of artikelen had ingekocht. (…) Een en ander betekent dat zal worden uitgegaan van één uitgave van NC en PIW tegen abonnementsprijzen. Daarbij geldt een vermenigvuldigingsfactor van 12, gegeven het overeenkomstige aantal adressanten in de e-mails van [A].
De prijs die verschuldigd is per uitgave werd vervolgens berekend aan de hand van de abonnementsprijs. Hierdoor bleef er van de oorspronkelijke schadevergoeding van 15.552 dollar nog maar 1.197,84 over.
Volgens de als productie 11 en 12 bij dagvaarding overgelegde facturen van EIG golden in 2010 voor 52 digitale edities van PIW en 51 digitale edities van NC abonnementsprijzen van USD 2.407,– respectievelijk USD 2.730,–. Een enkele PIW uitgave kostte daarmee USD 46,29 en een NC uitgave USD 53,53. EIG kan ten aanzien van de nieuwsbrieven van 22 en 25 februari 2010 dus aanspraak maken op een bedrag van (USD 46,29 + USD 53,53) x 12 = USD 1.197,84. Onderdeel 6 van het gevorderde zal daarom tot dit bedrag worden toegewezen.
De situatie is natuurlijk niet helemaal hetzelfde, maar je zou de losse artikelen kunnen zien als nummers en de uitgaven als albums. In dat geval zou de schadevergoeding een stuk lager uit moeten vallen. Maar deze zaak blijft vrij hypothetisch: volgens datanews zou Olivier Maeterlinck, de directeur van BEA, hebben gezegd dat de klachten zich enkel richten op mensen die zelf materiaal hebben verspreid. Ook zouden ze nooit klachten indienen tegen downloaders, maar alleen tegen mensen die het materiaal mee verspreiden. De vraag is echter of torrentgebruikers ook gezien worden als ‘alleen downloaders’ of dat zij ‘het materiaal mee verspreiden’ aangezien je in de meeste torrentprogramma’s het uploaden niet volledig kan uitschakelen.
Individuele uploader aansprakelijk?
Als het dan toch niet om een individuele downloader ging maar iemand die ook films en muziek uploadde, dan verandert dat natuurlijk de zaak. De auteursrechthebbende kan zowel de eigenaar van de website waarop de inbreuk plaatsvindt aanspreken als de gebruiker die iets uploadt. Een bekend voorbeeld hier is de brandweerforum zaak. Hier achtte de rechtbank het beheer van het forum aansprakelijk voor auteursrechtinbreuk. Een aantal forumleden hadden foto’s van een fotograaf gepost zonder toestemming. Er was ook geen sprake van een geldig citaat, waardoor gezien de omstandigheden het beheer van het forum aansprakelijk werd gehouden. De fotograaf had ook alle inbreukmakers apart kunnen aanspreken, maar het is natuurlijk veel makkelijker om alleen tegen het beheer een rechtszaak te starten. Het beheer van het brandweerforum probeerde overigens vervolgens weer de schadevergoeding die ze dienden te betalen aan de fotograaf te verhalen op de betrokken forumleden.
De reden waarom ik de uitspraak over het brandweerforum erbij haal is dat de schadevergoeding werd betaald door het beheer van het forum. De fotograaf kan daarna dan ook niet meer de individuele mensen aanspreken die zijn foto’s hadden gedeeld op het forum. Je kan immers niet twee keer schade claimen voor dezelfde inbreuk. Ik vind de Belgische zaak persoonlijk dan ook een beetje raar, aangezien de beheerders van www.belgium-scene.be een schikking zouden hebben getroffen met BAF. We weten natuurlijk niet precies de inhoud van deze schikking, maar het komt in mijn ogen wat raar over dat je schikt met het beheer van de site en vervolgens nog eens achter de individuele uploaders aan gaat. Er zal ongetwijfeld wel meer aan de hand zijn in deze zaak, maar voor de gemiddelde internetgebruiker is het in ieder geval handig om te weten dat je dus ook aansprakelijk kan worden gesteld voor auteursrechtinbreuk ook al ben je niet de beheerder van de site waarop je bijvoorbeeld foto’s, films of muziek deelt.