Wat is het verschil tussen plagiaat en auteursrechtinbreuk?

De termen “plagiaat” en “auteursrechtinbreuk” worden wel eens door elkaar gebruikt. Ze betekenen echter niet per definitie hetzelfde. Plagiaat is het (letterlijk) overnemen van andermans werk zonder correcte bronvermelding. Vaak zal iemand die plagiaat pleegt daarnaast dus ook auteursrechten schenden, maar dat hoeft niet altijd het geval te zijn. Hierbij kan je voornamelijk denken aan het (gedeeltelijk) overnemen van werken waarvan het auteursrecht is verlopen of werken die om een andere reden in het publieke domein vallen (zoals door de CC0 publieke domein verklaring of onder meer wetten en rechterlijke uitspraken op grond van art. 11 van de Auteurswet). Als je iets uit het publieke domein presenteert als je eigen werk pleeg je weliswaar geen auteursrechtinbreuk, maar mogelijk wel plagiaat. Hoewel dit juridisch dus geen gevolgen zal hebben, wordt plagiaat met name in wetenschappelijke publicaties beschouwd als een doodzonde.

Het begrip plagiaat is daarnaast naar mijn mening veel strenger dan auteursrechtinbreuk. Aangezien plagiaat geen juridisch begrip is in tegenstelling tot het auteursrecht dat geschonden kan worden, is men veel vrijer om te bepalen wat onder plagiaat verstaan kan worden. De ene persoon zal iets sneller als plagiaat zien als de andere persoon. Bij het letterlijk overnemen van (grote) delen van andermans werk is het duidelijk dat er sprake is van plagiaat. Het wordt al lastiger als iemand een (klein) gedeelte van andermans werk gaat samenvatten of parafraseren. Ook het herformuleren van (een gedeelte van) andermans werk kan een inbreuk vormen op zijn of haar auteursrecht. Dit is slechts anders als het gaat om een incidentele verwerking die van ondergeschikte betekenis is (art. 18a Auteurswet). Wanneer daarvan precies sprake is is lastig te zeggen, maar het is goed denkbaar dat iets te ondergeschikt is om van auteursrechtinbreuk te kunnen spreken terwijl er dan wel sprake is van plagiaat. Dit hoeft niet altijd volledig bewust te zijn. Vooral als het gaat om bijvoorbeeld een uitleg bij een wetsartikel of iets anders, is het soms lastig om te bepalen of de gebruikte kennis is voortgekomen uit de gedachtegang van een ander of dat het gaat om algemeen aanvaarde kennis. Veel studenten zullen vast wel eens hebben mee gemaakt dat hun bronnen soms praktisch inwisselbaar zijn of dat bij het parafraseren het onderscheid tussen hun eigen gedachtegang en die van de ander vervaagt. Zonder correcte bronvermelding zou dit dan gezien kunnen worden als plagiaat terwijl een ander dit eerder zou zien als hooguit onzorgvuldigheid.

Als we dan nog een stapje verder gaan, dan zou je bijvoorbeeld ook kunnen stellen dat het overnemen van ideeën of de structuur van het werk van een ander plagiaat kan zijn (zie bijvoorbeeld deze artikelen van de UvA: Plagiaat volgens de UvA en Citeren en parafraseren). Hier zie je ook weer duidelijk het verschil tussen plagiaat en auteursrechtinbreuk. Het auteursrecht beschermt alleen werken oftewel uitgewerkte ideeën, dus een idee van een ander uitwerken kan nooit een auteursrechtinbreuk zijn.

Ook de structuur van een werk is hier wat twijfelachtig. Ik heb bijvoorbeeld jaren geleden een recensie geschreven. Vervolgens nam een andere site mijn recensie met kleine aanpassingen over: een deel van de door mij gemaakte afbeeldingen werden overgenomen, het grootste gedeelte van de gebruikte kopjes kwam exact overeen en de tekst was hier daar letterlijk, maar vaak ‘in eigen woorden’ overgenomen. Ze hadden geen verwijzing naar mijn recensie geplaatst. Sterker nog, ze hadden onderaan het artikel gezet dat ze het zelf geschreven hadden en men het beslist niet mocht overnemen. Maar stel nou dat ze niet mijn zelfgemaakte afbeeldingen hadden overgenomen en ook hun eigen tekst hadden geschreven. Dan waren dus alleen nog de ‘kopjes’ van de recensie hetzelfde. Het mag dan wel in dit geval duidelijk zijn dat ze die kopjes van mijn werk hadden overgenomen, toch lijkt mij dat niet echt voldoende om te kunnen spreken van het overnemen van de structuur van het werk van een ander. Ik bedoel hiermee niet dat de UvA dat er wel onder verstaat, maar eerder dat ik het mij lastig kan voorstellen wanneer er wel zodanig sprake is van het overnemen van de structuur van het werk van iemand anders dat er sprake is van plagiaat. Het is maar net hoe streng je het zelf wilt zien. De grens wat nog kan en wat niet meer netjes is zal voor iedereen weer net iets anders liggen.

Gerelateerde berichten

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *